رمانتیسم این نگرش یا جهت‌گیری فکری، طی دوره‌ای از اواخر قرن هجدهم تا اواسط قرن نوزدهم در تمدن غرب حضور داشت. رمانتیسم تا حدی واکنشی در برابر روشنگری و علیه عقل‌گرایی قرن هجدهم بود. این جنبش فرهنگی در اروپا آغاز شد. در اواخر دهه‌ی ۱۷۰۰ شروع شد و در اوایل دهه‌ی ۱۸۰۰ به اوج رسید.

در ابتدا منتقدین آلمانی برای فاصله‌گذاری بین خصوصیات هنر مدرن و کلاسیک، این اصطلاح را به‌کار بردند. رمانتیسم در اواسط قرن ۱۹ خاموش شد. اما چیزهایی از درون‌مایه‌های آن به حیات خود ادامه داد. اگر بخواهیم از مهم‌ترین نکات عقاید رمانتیست‌ها بگوییم؛ باید اشاره کنیم، آن‌ها معتقد بودند استدلال تنها راه رسیدن به حقیقت نیست و باید در سایه‌ی همه‌ی استدلال‌های جهان، احساس، عواطف و تخیل انسان نقش داشته باشد. اعتقاد دیگر آن‌ها ابراز احساسات به‌طور آزادانه بود. آن‌ها سخت باور داشتند بروز احساسات بشری از حقارت انسان جلوگیری می‌کند. در اصل بعد از عصر خردگرایی که دوران خشکی از خردورزی بود، فعالان رمانتیسم از احساس و تخیل بهره بردند. معنی رمانتیک در لغت یعنی؛ خیالی و افسانه‌گونه. واژه‌ی رمانتیک از واژه‌ی فرانسوی رمانس به معنای داستان تخیلی قرون وسطایی‌ست. متفکرین این سبک، خرد را محدودگر روح بشری می‌دانستند و در واقع معنای رمانتیک را در زندگی هنری باور داشتند.

رمانتیسم به نگرش‌های بارزی اشاره کرده است؛

-درک عمیق زیبایی‌های طبیعت

-تعالی عاطفه بر عقل و حواس بر عقل

-بررسی دقیق شخصیت انسان و حالات و توانایی‌های ذهنی آن

-تاکید بر تخیل برای ارتقای حقیقت معنوی

-تمایل نشان دادن به چیزهای مرموز و عجیب و غریب

-توجه به ریشه‌های فرهنگی  ملی و قومی، فرهنگ عامیانه و قرون وسطی

هنر رمانتیک، بر احساسات و حالاتی همچون معنویت، تخیل و رمز و راز تمرکز دارد. بعضی بزرگان مکتب رمانتیسم معتقد بودند: احساس هنرمند، قانون اوست.

 

سرگردان بر فراز دریا و مه- اثری از کاسپار دیوید فردریش

شاید بتوان گفت که هیچ نقاشی مانند سرگردان اثر فردریش، جنبش رمانتیسم را نشان نمی‌دهد. در این تصویر مردی در قله‌ی یک پرتگاه سنگی ایستاده و به بیننده پشت کرده است. در حالی که به ابرها و دنیای روبه‌رویش نگاه می‌کند. ما عظمت طبیعت را می‌بینیم و بی‌اهمیتی انسان را احساس می‌کنیم. قصد این تابلو انتقال احساسات یک لحظه و درام طبیعت است و در آن امر موفق بوده و عالی عمل کرده است.

اصول سبک رمانتیسم در نقاشی:

۱) به فردیت و احساس هنرمند اهمیت دادن

۲) هنر را برای تحریک احساسات به‌کار گرفتن

۳) از قوانین ثابت تبعیت نکردن، در مقابل از امیال ذهنی پیروی کردن

۴) کشف و شهود و حالت عرفانی ابزاری برای دیدن زندگی

۵) حال و احوال عارفانه رمانتیک‌ها

۶) هنرمند آزاد است هر قسمتی از زندگی را انتخاب کند و آزادانه به تصویر بکشد

۷) فرار از واقعیت

 

هنرمندان مشهور دوران رمانتیک

ویلیام بلیک: نقاش رمانتیک انگلیسی که فیلسوف و شاعر هم بود.

جان کنستبل: نقاش رمانتیک انگلیسی که با نقاشی‌هایش از حومه‌‌ها شهرت پیدا کرد.

اوژن دلاکروا: برجسته‌ترین نقاش رمانتیک فرانسوی، نقاشی‌هایش بیشتر درام و جنگ را به تصویر می‌کشید.

کاسپار دیوید فردریش: هنرمند آلمانی‌تبار که منظره‌های فوق‌العاده‌ای را به تصویر می‌کشید، منظره‌هایی که اغلب قدرت طبیعت را نشان می‌‌داد.

هنری فوزلی: نقاش رمانتیک انگیلیسی که نقاشی‌هایش ماورای طبیعی بود و مهم‌ترین نقاشی او کابوس بود.

توماس گینز بورو: هنرمند پرتره رمانتیک که به خاطر نقاشی پسر آبی‌اش معروف است.

 

در این سبک، اهمیت دادن به ایده‌‌های آرمانی، بیش از ایده‌های واقعی‌ست. اعتقاد رمانتیسم به ارزش تجربه شخصی و فردی بیشتر است. مفاهیمی شبیه افتخار، وقار و برتری و شکوه در رمانتیسم مشهود است.

اولین‌بار در تاریخ هنر، منظره‌ها به موضوع مهمی برای نقاشی تبدیل شد و سرانجام دوران رمانتیک نقاشی جایگزین جنبش امپریسونیسم شد.